Ιστορία
Μετά την συνένωση των πρώην Καποδιστριακών Δήμων, που πλέον αποτελούν Δημοτικές Ενότητες του Δήμου Ερυμάνθου, δεν υπάρχουν ενοποιημένα ιστορικά στοιχεία για όλο τον Δήμο, αλλά υπάρχουν αρκετά αναλυτικά στοιχεία για τις επιμέρους Δημοτικές ενότητες, οπότε σκόπιμο είναι να παρατεθούν τα ιστορικά στοιχεία ανά Δημοτική Ενότητα.
Δημοτική Ενότητα Τριταίας
Η Αρχαία αχαϊκή πόλη Τριταία ήταν μία από τις 12 πόλεις που έκτισαν οι Ίωνες στην Βόρεια Πελοπόννησο και βρίσκονταν στο χώρο του σημερινού χωριού Αγία Μαρίνα. Η Αρχαία Τριταία το 280 π. Χ. έπαιξε σημαντικό ρόλο στη σύσταση της Αχαϊκής Συμπολιτείας, μαζί με τη Δύμη, τις Φαρές και την Πάτρα. Ήταν από τις πόλεις που πρωτοστάτησαν στη δημιουργία της, προκειμένου να απαλλαγούν από την ηγεμονία των Μακεδόνων. Υπήρξε μεγάλο εμπορικό κέντρο της εποχής με μεγάλη ακμή μέχρι σήμερα και την κατάκτηση της Ελλάδας από τους Ρωμαίους.
Η μετέπειτα πορεία της χαρακτηρίζεται από μικρές αναλαμπές για μικρό διάστημα, ενώ στα μεσαιωνικά χρόνια και στα χρόνια της Τουρκικής σκλαβιάς χάνεται ακόμα και ως τοπωνύμιο. Σύμφωνα με την περιγραφή του Παυσανία στο έργο του «Ελλάδος Περιήγησης – Αχαϊκά» κοντά στην είσοδο της πόλεως υπήρχε μαρμάρινο επιτάφιο μνημείο, αξιοθαύμαστο για τις έγχρωμες παραστάσεις του από τον Αθηναίο ζωγράφο Νικία (4ος αιώνας π.Χ.) που ήταν σύγχρονος του Πραξιτέλη και ενίοτε και συνεργάτης του. Επίσης, στην πόλη υπήρχε ναός των μεγίστων θεών και γινόταν ετήσια γιορτή. Ακόμα υπήρχε ναός της Αθηνάς με μαρμάρινο άγαλμα και ναός του Άρη. Επίσης, στην Ερυμάνθεια έχουν βρεθεί ίχνη κυκλώπειων τειχών, Μυκηναϊκό νεκροταφείο στη Δροσιά, Αρχαία νομίσματα στο Μάνεσι και στο Σκιαδά.
Για την ίδρυση και το όνομα της πόλης υπάρχουν διάφορες εκδοχές: η πρώτη λέει ότι την ίδρυσε ο Μελάνιππος, γιος του Άρη και της ιέρειας Τρίτειας από την οποία πήρε και το όνομά της. Σύμφωνα με τον Παυσανία, οικιστής της Τριταίας ήταν ο Κέλβιδας που ήρθε από την Κύμη της Κάτω Ιταλίας και πήρε το όνομα της από τον Τρίτωνα, γιο του Ποσειδώνα.
Από την Τριταία καταγόταν ο Αγήσαρχος, πυγμάχος, ολυμπιονίκης και με πρώτες νίκες στα Νέμεα, Ίσθμια και Πύθια. Υπήρχε άγαλμά του στην πόλη,έργο των γιων του Πολυκλή.
Η Τριταία σε άγνωστο χρόνο υπαγόταν στην Αρκαδία για να επιστρέψει ξανά στην Αχαΐα με του Ρωμαίους. Κατά την βυζαντινή εποχή η πόλη δεν αναφέρεται. Τους ύστερους βυζαντινούς χρόνους εμφανίζονται οι πρώτοι οικισμοί στην περιοχή της Τριταίας. Πρώτο αναφέρεται στο «Χρονικό του Μωρέος» (1204) το χωριό Σκούρα και ακολουθεί το Γρεβενό (Σπαρτιά) το 1392.
Μετά την κατάληψη της Πελοποννήσου (1460) συντάσσονται οι πρώτοι φορολογικοί κατάλογοι στους οποίους και αναφέρονται όλα τα χωριά της Τριταίας. Αναφορές έχουμε και κατά την διάρκεια της τελευταίας Ενετοκρατίας (1687- 1715).
Κατά την περίοδο της Β’ Τουρκοκρατίας (1715- 1821) συναντάμε το όνομα Βουντούχλα. Μετά την απελευθέρωση η περιοχή περιέρχεται στους Δήμους Τριταίας και Ερυμάνθειας (1836- 1840) και Τριταίας μετά την συγχώνευσή τους (1841- 1912) με έδρα την Προστοβίτσα (Δροσιά).
Σημαντικά ιστορικά – θρησκευτικά, μνημεία και σημεία ενδιαφέροντος Δημοτικής Ενότητας Τριταίας.
Ιστορικά μνημεία
• Αρχαιολογικός Χώρος Τριταίας
Βρίσκεται στα όρια του ΔΔ Αγίας Μαρίνας σε ένα οροπέδιο που ουσιαστικά βρίσκεται στο κέντρο της Τριταίας, πρόκειται για την Αρχαία Τριταία ισχυρή πόλη που σύμφωνα με τις ανασκαφές ανάγεται στον 4ο με 5ο αιώνα και πρωταγωνίστησε στην δημιουργία της Αχαϊκής Συμπολιτείας
• Μυκηναϊκό Νεκροταφείο
Κοντά στο χωριό Δροσιά και στη θέση «Τρύπες» υπάρχει Μυκηναϊκό Νεκροταφείο με δύο λαξευτούς τάφους. Κατά τη διάρκεια των ανασκαφών βρέθηκαν διάφορα αντικείμενα μεταξύ των οποίων τετράωτος αμφορέας.
• Κάστρο «Δόξα Πατρί»(περιοχή Σκιαδά)
Υπάρχουν ερείπια πόλης Κλασικών και Βυζαντινών χρόνων. Αποθήκες νερού ύδρευσης (υδραγωγείο)
• Κάστρο «Γουλά» στη Σπαρτιά
Σώζονται ελάχιστα απομεινάρια του κάστρου στην κορυφή του βράχου Τούρλα. Σύμφωνα με την ιστορία το κάστρο πολιορκήθηκε και αλώθηκε από του Ενετούς το 1400, οι οποίοι μετά την άλωση αιχμαλώτισαν τους κατοίκους και τους επιβίβασαν σε καράβι με προορισμό την Ιταλία, το οποίο στην διαδρομή βυθίστηκε με αποτέλεσμα να πνιγούν όλοι οι κάτοικοι. Στρατηγός των πολιορκημένων ήταν ο Αλπεός ο οποίος διασώθηκε και αργότερα ίδρυσε το σημερινό Αλεποχώρι.
Δημοτικά σχολεία
Υπάρχουν τα παρακάτω δημοτικά σχολεία: της Αγίας Μαρίνας που έχει χαρακτηριστεί διατηρητέο από το ΥΠ.ΠΟ., της Αγίας Βαρβάρας, το παλιό σχολείο του Σκιαδά, του Αγίου Γεωργίου Καλεντζίου που χτίστηκαν το 1932, με Υπουργό Παιδείας τον Γεώργιο Παπανδρέου και παρουσιάζουν ιδιαίτερο αρχιτεκτονικό ενδιαφέρον, επίσης το δημοτικό σχολείο Δροσιάς που ιδρύθηκε από τον Ανδρέα Συγγρό και είναι από τα πρώτα που φτιαχτήκαν στην Ελλάδα. Έχει χαρακτηριστεί διατηρητέο από την Aρχαιολογική υπηρεσία.
• Κτίριο Βασιλακόπουλου στη Δροσιά
Έχει χαρακτηριστεί διατηρητέο από την Αρχαιολογική υπηρεσία.
• Οικία γέννησης Γ. Παπανδρέου.
Στην Άνω Αγ. Μαρίνα υπάρχει το σπίτι όπου γεννήθηκε ο αείμνηστος Γέρος της Δημοκρατίας, Γ. Παπανδρέου. Με ομόφωνη απόφαση του Δημοτικού Συμβουλίου ορίστηκε ως έμβλημα του Δήμου ο Γ. Παπανδρέου επειδή γεννήθηκε στο Δ.Δ. Αγ, Μαρίνας του Δήμου Τριταίας.
Μοναστήρια Θρησκευτικά μνημεία.
Κάποια από τα μοναστήρια που παρουσιάζουν τουριστικό και αρχιτεκτονικό ενδιαφέρον αναφέρονται παρακάτω:
• Ιερά Μονή Αγίων Πάντων
Χτίστηκε το 1715 σε ύψωμα του Δ.Δ. Αλεποχωρίου. Ολοκληρώθηκε και αγιογραφήθηκε το 1742. Έχει σημαντικές τοιχογραφίες και ξύλινο παλιό ελαιοτριβείο, βιβλιοθήκη με σπάνια θεολογικά βιβλία και εντός της Μονής φυλάσσονται λείψανα Αγίων.
Η απόσταση από τον κεντρικό δρόμο Κυπαρίσσι-Αλεποχώρι είναι 2500 μ. και η άφιξη γίνεται από τον οικισμό Αγίου Δημητρίου μέσω αγροτικού δρόμου. Η πρόσβαση γίνεται και από το Βελημάχι, μέσω του επαρχιακού δρόμου Βελημάχι-Σπαρτιά στην αρχή και αγροτικής οδού 1400μ στην συνέχεια.
• Ιερά Μονή Νοτενών,
Με πλούσια Θρησκευτική και εθνική δράση.
• Μονή Ταξιαρχών
Πρόκειται για εγκαταλελειμμένη Μονή στο Δ.Δ. Αλεποχωρίου. Τα κτίρια της μονής καταρρέουν σιγά-σιγά αλλά ο ναός διατηρείται σε καλή κατάσταση. Την εποχή που χτίστηκε ο ναός χρησιμοποιούνταν σαν , ενώ οι ερημίτες που εκκλησιάζονταν εκεί ζούσαν σε σπηλιές στις γύρω χαράδρες,σε κελιά, σώζονται υποτυπωδώς το κελί του Ησαΐα, το κελι του Ιερεμία κ.τ.λ. Κτίστηκε το 1700 και κατά τα χρόνια της τουρκοκρατίας λειτουργούσε ως κρυφό σχολείο. Οι επικρατούσες κακές καιρικές συνθήκες, εξανάγκασαν να μεταφερθούν οι μοναχοί στην περιοχή που σήμερα ονομάζεται Άγιος Αντώνιος Αλεποχωρίου. Από εκεί με θαυμαστό τρόπο μεταφέρθηκαν από τον Νεκτάριο Μοναχό στη θέση που υπάρχει σήμερα η μονή των Αγίων Πάντων Τριταίας.
Η πρόσβαση γίνεται μέσω μονοπατιού από το Αλεποχώρι καθώς και από την Σπαρτιά.
• Ναός Παναγίας Βελημαχίου
Βρίσκεται στο ομώνυμο χωριό και έχει κηρυχθεί ιστορικό διατηρητέο μνημείο. Χτίστηκε τον 13ο αιώνα πάνω σε μια εξοχή του βράχου του βράχου. Χρειάζεται άμεσα συντήρηση.
• Ναός του Αγίου Ανδρέα Βελημαχίου
Πέτρινη εκκλησία περίπου100 ετών.
• Ιερός Ναός Γεωργίου Βελημαχίου
Παλαιά πέτρινη εκκλησία του 17ου αιώνα η οποία είναι περιστοιχισμένη από πέτρινο μαντρότοιχο ύψους δυο μέτρων. Η εκκλησία αυτή ήταν Μετόχι της Ιεράς Μονής του Σινά, ενώ τώρα υπάγεται στην Μονή Αγίων Πάντων, ύστερα από παραχώρηση της Ιεράς Μονής του Σινά .
• Ιερός Ναός Αγίου Κων/νου στη Σπαρτιά
Παλιά πέτρινη εκκλησία με ενδιαφέρον καμπαναριό η οποία αγιογραφήθηκε το 1868. Ήταν θολωτή, αλλά αργότερα η στέγη αντικαταστάθηκε από κεραμοσκεπή. Στον γύρω χώρο υπήρχε παλιό Νεκροταφείο που δυστυχώς σήμερα έχει διαμορφωθεί σε δρόμο.
• Ιερός Ναός Αγίας Τριάδας στη Σπαρτιά
Παλιά πέτρινη εκκλησία με ενδιαφέρον καμπαναριό η οποία ανακατασκευάστηκε το 1905. Στον γύρω χώρο υπήρχε παλαιό Νεκροταφείο που δυστυχώς σήμερα έχει διαμορφωθεί σε προαύλιο.
• Ιερός Ναός Αγίου Ιωάννου Θεολόγου στη Σπαρτιά
Πρόκειται για παλαιό πέτρινο θολωτό Βυζαντινό Μοναστήρι στο οποίο ο Ναός έχει συντηρηθεί ενώ τα κελιά και οι υπόλοιποι χώροι καταρρέουν με την πάροδο του χρόνου. Βρίσκεται 300μ μόνο ΝΔ της κατασκήνωσης μέσα σε ωραίο ελατοδάσος και η πρόσβαση γίνεται εκτός από μονοπάτι και με αγροτικό δρόμο. Η ελατόδασος περιοχή ομοιάζει με Ελβετικό τοπίο
• Ιερός Ναός Αγίου Βλασίου στο Αλεποχώρι
Παλιά πέτρινη διατηρητέα εκκλησία με ενδιαφέρον καμπαναριό στην οποία υπάρχουν παλιές αγιογραφίες.
• Ιερός Ναός Αγίας Παρασκευής, εξωκλήσι
Βρίσκεται στη διαδρομή Αλεποχωρίου-Μονής Ταξιαρχών και συγκεκριμένα στη δεξιά όχθη του ποταμού Τεθρέα. Παλαιότερα βρίσκονταν στην αριστερή όχθη, χτισμένο με πέτρα σε μια εξοχή του βράχου. Λόγω έλλειψης συντήρησης κατέρρευσε και σήμερα σώζονται μόνο οι βάσεις της τοιχοποιίας.
• Ιερός Ναός Αγίου Χριστόφορου στα Λακκώματα
Πρόκειται για παλαιό πέτρινο εκκλησάκι το οποίο βρίσκεται στη θέση Λακκώματα μέσα σε περιοχή από έλατα, 200μ από την βρύση Νεροπούλι.
• Ιερός Ναός Αγίων Αποστόλων στη Σπαρτιά
Πρόκειται για νέο εκκλησάκι μόλις 100μ έναντι του οικισμού, το οποίο έχει κτιστεί στην θέση παλιότερης πέτρινης εκκλησίας. Μέσα υπάρχει παλιός πέτρινος, διπλός σταυρός, Ρωσικής προέλευσης, ο οποίος βρέθηκε στα ερείπια της προηγούμενης εκκλησίας. Στον γύρω χώρο έχει εντοπισθεί παλιό Νεκροταφείο.
• Ιερός Ναός Αγίας Μαρίνας
Η εκκλησία λέγεται ότι κτίστηκε αμέσως μετά από την Επανάσταση του 1821, στον χώρο όπου είχε εκγαταβιωσει ο Πασάς της περιοχής, τούτο βεβαιούται από την ποτίστρα των αλόγων του πασά. Είναι ογκώδεις πέτρα σκαλισμένη σε σχήμα κώνου. Εκεί έριχναν το νερό που κουβαλούσαν οι γυναίκες του χωριού από μακριά ξύλινα βαρέλια. Εδώ υπάρχει και το σπηλαίο εύρεσης της εικόνας της Αγίας Μαρίνας, από την οποία πήρε το όνομα και το χωριό το οποίο παλαιότερα ονομαζόταν Σφερδίνα.
• Ιερός Ναός Προφήτη Ηλία
Στην Αγία Μαρίνα πάνω στον ψηλό λόφο του Αι-Λία υπήρχε πολύ παλιό εκκλησάκι του προφήτη Ηλία. Τώρα κατασκευάστηκε νέο και από εκεί απολαμβάνει κανείς ένα σπάνιο ηλιοβασίλεμα.
Δημοτική Ενότητα Φαρρών
Κατά τη μυκηναϊκή περίοδο (1600 – 1100 π.χ.) η περιοχή των φαρρών βρισκόταν σε εξαιρετική ακμή και αίγλη, από εκείνη την περιοχή άλλωστε υπάρχει πλήθος μνημείων τα οποία έρχονται στο φως συνεχώς από αρχαιολογικές σκαπάνες.
Στη θέση Σταυρός της Χαλανδρίτσας ανακαλύφθηκε πρόσφατα οικισμός της μυκηναϊκής εποχής, ενώ σε γειτονική θέση υπάρχει εκτεταμένο νεκροταφείο Μυκηναϊκής εποχής, όπου έχουν εκταφεί θολωτοι τάφοι.
Στις Φαρρές, στην περιοχή μεταξύ Ισώματος και Πρεβέδου έχουν αφήσει τα ίχνη τους οι κάτοικοι της αρχαίας αψαικής πόλης Φαραί, που υπήρξε συνιδρύτρια πόλη της «Β’ Αχαϊκής Συμπολιτείας» (281 π.χ.). Πλήθος αρχαιολογικών ευρημάτων, όπως Ρωμαϊκό Λουτρό, Τεχνικοί Τύνβοι και μυκηναϊκοί τάφοι, έχουν ανακαλυφθεί στην περιοχή. Ιδιαίτερης σημασίας είναι και τα νεότερα πολιτιστικά στοιχεία της περιοχής που μαρτυρούν τη σύγχρονη ιστορία της. Στη Χαλανδρίτσα στη θέση Αχούρια βρίσκεται ερειπωμένος ο Φράγκικος Πύργος (ή Πύργος του Tremouille) ο οποίος χτίστηκε το 1216. Κοντά στον πύργο υπάρχει σε άριστη κατάσταση βυζαντινός ναός του Αγίου Αθανασίουτου 15ου αιώνα.
Σημαντικότατο ιστορικό διατηρητέο μνημείο του 13ου – 14ου αιώνα είναι ο ιερός Ναός Κοιμήσεως Θεοτόκου, που θεωρείται από τα σημαντικότερα θρησκευτικά μνημεία του Νομού Αχαΐας. Ανάμεσα στα χωριά Χρυσοπηγή, Καλάνιστρα και Κάλανο βρίσκεται η Ιερά Μονή Χρυσοποδαρίτισσας, η οποία είναι πολιούχος του Δήμου Φαρρών. Λέγεται και μονή Νεζερών γιατί ήταν κοντά στο παλιό χωριό Νεζερά. Κτίστηκε στα τέλη του 12ου αιώνα και διατηρεί χειρόγραφα από το 1309, ενώ υπάρχουν και χειρόγραφα του 1635 από το Πατριαρχείο Κωνσταντινουπόλεως προς το Μοναστήρι.
Σημαντικά ιστορικά – θρησκευτικά, μνημεία και σημεία ενδιαφέροντος Δημοτικής Ενότητας Φαρρών.
Ιστορικά μνημεία
• Σταυρό Χαλανδρίτσας
Οικισμός Μυκηναϊκής εποχής. Ο χώρος ανήκει στο υπουργείο Πολιτισμού. Είναι κηρυγμένος με την αρ. Υ.Α. ΥΠΠΟ / ΑΡΧ / Φ43 / 29186 / 1507 / 5-7-91 απόφαση ΦΕΚ 594 / Β/ 30-07-91.
• Άγιος Βασίλειος και Τρουμπές
Εκτεταμένο νεκροταφείο της Μυκηναϊκής Εποχής. Είναι κηρυγμένος με την αρ. Υ.Α. ΥΠΠΟ / ΑΡΧ / Φ43 / 29186 / 1507 / 5-7-91 απόφαση ΦΕΚ 594 / Β/ 30-07-91.
• Βασιλικό
Ενετικό φρούριο στη θέση Κάστρο – Ιδιωτικός χώρος.
• Ελληνικό
Αρχαίος οικισμός σε ιδιωτικά κτήματα.
• Ίσωμα
Στη θέση κάμπος υπάρχει Ρωμαϊκό νεκροταφείο σε ιδιωτικό κτήμα. Έχουν βρεθεί επίσης διάφορα μικροαντικείμενα σε θέσεις κοντά στον Πείρο.
• Καταρράκτης
Στη θέση Αριδράκου: τάφος Πρωτογεωμετρικής Εποχής, στη θέση Δρακότρυπα: Λείψανα οικισμού της Μυκηναϊκής Εποχής, στη θέση Ροδιά ή Μπουγά: Οικισμός της Μεσοελλαδικής (2000 – 1600 π.χ.) και της Μυκηναϊκής Εποχής (1600 – 1100 π.χ.), θέση Πυργάκι: λείψανα οικισμού Μεσοελλαδικής Εποχής, στη θέση Άγιος Αθανάσιος λείψανα κτιρίων της Μυκηναϊκής Εποχής, μέσα στον Καταρράκτη:δύο σπήλαια με αρχαία και Χριστιανική λατρεία
• Μίραλι
Θέση Μαλιβέρνο – Κιβούρια: Αρχαίος οικισμός και νεκροταφείο.
• Πλατανόβρυση
Θέση Ελληνικό: λείψανα οικισμού των Ιστορικών χρόνων.
• Σταροχώρι
Θέση «Αι Γιάννης» Προϊστορικός τύμβος εν μέρει ανασκαμμένος, Κτήμα Σκέντζου: λείψανα αρχαίου κτηρίου εν μέρει ανασκαμμένος.
• Φαραί
Λείψανα αρχαίου πιθανώς των Αρχαίων Φαρρών, θέση λουτρά υπογειο Ρωμαϊκό Θέατρο
• Πύργος του Tremouille – Χαλανδρίτσα.
Ιδιοκτησιακό καθεστώς :Δήμος Φαρρών.
Μοναστήρια Θρησκευτικά μνημεία.
(ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ – 6η ΕΦΟΡΕΙΑ ΒΥΖΑΝΤΙΝΩΝ ΑΡΧΑΙΟΤΗΤΩΝ Αρ. Πρ. : 170/31-01-2000)
• Ι.Μ. Παναγίας Λειτουργούς –Λακκώματα, ΥΑ
ΒΙ/Φ31/30953/795/29-8-88 , ΦΕΚ 679/Β/13-9-88. Ιδιοκτησιακό καθεστώς : Ι. Μονή Χρυσοποδαρίτισσας.
• Μεσοβυζαντινός ναός Μέντζαινας –Πλατανόβρυση (Μέντζαινα), ΥΑ
16848/10-12-64 , ΦΕΚ 37/Β/19-1-65. Ιδιοκτησιακό καθεστώς : Εκκλησία
• Ι, Ναός Αγ. Αθανασίου –Χαλανδρίτσα, ΥΑ
99358/3691/22-12-52 ΦΕΚ 10/Β/21-1-53. Ιδιοκτησιακό καθεστώς : Πλήρης κυριότητα Ν.Π.Δ.Δ. με την επωνυμία : ενορία Αγ. Αθανασίου Χαλανδρίτσας.
• Ναϋδριο Αγ. Θεοδώρων – Χαλανδρίτσα, ΥΑ
99358/3691/22-12-52 , ΦΕΚ 10/Β/21-1-53. Ιδιοκτησιακό καθεστώς : Εκκλησία
• Ι. Ναός Αγ. Ιωάννη – Χαλανδρίτσα, ΥΑ
99358/3691/22-12-52 , ΦΕΚ 10/Β/21-1-53. Ιδιοκτησιακό καθεστώς : Εκκλησία
• Ι. Ν Κοίμησης Θεοτόκου – Χαλανδρίτσα, ΥΑ
99358/3691/22-12-52 , ΦΕΚ 10/Β/21-1-53. Ιδιοκτησιακό καθεστώς : Εκκλησία
• Αγ. Ιωάννης Πρόδρομος Χρυσοπηγής.
Ιδιοκτησιακό καθεστώς :Εκκλησία
• Ι. Μονή Χρυσοποδαρίτισσας.
Ιδιοκτησιακό καθεστώς : Πλήρης κυριότητα Ν.Π.Δ.Δ. με την επωνυμία : ενορία Ι. Μ. Χρυσοποδαριτίσσης.
Δημοτική Ενότητα Λεοντίου
Σύμφωνα με τις αρμόδιες Υπηρεσίες οι αρχαιολογικοί χώροι και μνημεία αρμοδιότητας της είναι τα ακόλουθα:
• στη θέση ,περιοχή Άνω Μαζαράκι, υστερογεομετρικός περίπτερος αψιδωτός Ναός της Αρτέμιδος με διαστάσεις 35Χ11 μέτρα.
• . Βυζαντινές Αρχιότητες Σύμφωνα με την 6η Εφορεία Βυζαντινών Αρχαιοτήτων, βρίσκονται στην Κοινότητα Λεοντίου είναι τα ερείπια παλαιοχριστιανικής Βασιλικής στο λόφο του Αγίου Ανδρέα.
• Νεότερα μνημεία Είναι η οικία Δημ. Φερμελή η οικία ιδιοκτησίας κληρονόμων Νικ. Παπαβασιλείου, το εργοστάσιο της οινοποιίας
Γουσταύου Κλάους, το οποίο βρίσκεται στον οικισμό Δεμεστίχων και έχει χαρακτηρισθεί από το Υπουργείο Πολιτισμού ως ιστορικό και διατηρητέο μνημείο